Prag ya da Praha Dair Gezi Notları - I
Bratsilava'dan yaklaşık beş saat süren yolculuk ardından akşam üzeri Prag'a geldik.Puslu bir yaz akşam üzeri, Prag'da sonbaharı hatırlatan.
Prag hakkında çok fazla bir şey yazmayacağım. Hangi turistik siteyi açsanız, hangi gezginin blogunu karıştırsanız bir çok bilgiye ulaşabiliyorsunuz. Burada görebildiklerimizden biraz söz edeceğim.
Clarion Congress oteline yerleşiri yerleşmez hemen kendimizi şehir merkezine atmak üzere yola çıktık. Otel kompleksinin yanında bir alışveriş merkezi var. Altı metro istasyonu. Vysocanska durağı. Otomatlardan 15. dk lık bilet alarak Mustek de inmek üzere metroya atladık. Şansımıza Prag hem sıcak hemde iki gün dini bayramları. Her yer kalabalık. Nehir ve havuzlara giden ve evlerine dönen insanlarla dolu metrolar. Prag'da her yere metro ile gidilebiliyor. Taksilere dikkat(!). Kazıklanma yada korsan taksi ihtimallerine dikkat.
Prag Metrosu 3 hattan oluşmakta olup her hat farklı renkteki bir harf ile tanınmaktadır. Hat A Yeşil renk (Skalka - Dejvicka istasyonları), Hat B sarı renk (Cerny - Zlicin istasyonları), Hat C kırmızı renk (Nadrazi Holesovice - Haje istasyonları) . Metro sabah 5 ile gece 12 arasında islemektedir. Çalışma saat-günleri içinde her 2 dk da bir, diğer zamanlarda 4 ile 10 dk arasında sefer var.
Prag çek Cumhuriyetinin başkentidir. 10 milyonluk Çek Cumhuriyetinin 1,2 milyonu Prag'da yaşar. Ülkede çek dili konuşulur. 2. Dünya Savaşı sırasında bombalama tehditi ile ile şehir Almanlara teslim edildiği için bombalardan nasibini almamış nadir kentlerdendir ve bu sebeple tarihi zenginliği günümüze kalabilmiştir. Vltava Nehri kenti ikiye böler.
Yukarıda dediğim gibi Prag Kalesi, onun içindeki St. Vitus Katedrali, Charles Bridge, Astronomik Saat Kulesi, Old Town, Nehir Turu, Karlovy Vary, Powder Tower (Barut Kulesi), Petrin Kulesi hep turlarda olan, yazılan yerler. Buraları zaten geziyorsunuz.
Ama tur programlarına dahil olmayan, adı geçmeyen sokak aralarında birçok ilgi çekici müze var. Oğlumun ısrarı ile Charles köprüsünün hemen yanındaki İşkence Müzesi (Ortaçağ’da kullanılan işkence aletleri sergileniyor)bizim gezdiklerimizden. Oyuncak Müzesi (her çeşit oyuncağın olduğu müzenin ikinci katı sadece Barbie’lere ait), Kafka Müzesi, Mustek istasyonu A kapısından Astronomik saate çıkan yol üzerinde Seks Araçları Müzesi ilk akla gelenlerden.
Yemek konusunda sıkıntı çekmezssininiz. Hem ucuz hemde lezzetli geldi. Etleri (ağırlıklı domuz etini) tatlı şeylerle (ananas, elma, vs gibi) karıştırıyorlar. Eski şehir meydanı ve çevresindeki pizzacıların pizzaları çok başarılı. Çok çeşitli biraları var, mümkünse hepsini tadın. Su niyetine.
Evet akşam üzeri Mustek durağından şehre çıktık. Yön bulmam kuvvetlidir. Nural ve Kaan'a şu taraf dedim ve Vaclav meydanına giden caddedeyiz. Elimizdeki haritadan oğlumun isteği üzerine ilk hedef Astronomik saat. Ama önce Na Müstku sokağı köşesindeki dondurmacıdan bir dondurma aldık.
Evet bütün turistlerin gözde mekanı Astronomik Saat. Eski Şehir Meydanı’nda, her saat başı astrolojik saatin önünde toplanıyor turistler. Çanların çalmasıyla saat kulesindeki iki pencere açılıyor ve İsa’nın 12 havarisi geçiyor pencerenin önünden. Ve tüm turistler yaklaşık 20 saniyelik bu anı görüntülemek için bekliyor.
Eski Şehir (Old Town) meydanındaki bu meşhur saati, 15.yy sonlarında Charles Üniversitesi’nde profesör olan Hanuş Usta yapmış. Amacı, Kutna Hora şehrindeki Kemikli Kilise’de olduğu gibi insanlara bir mesaj vermekmiş. “Herkes bir gün toprak olacak". Saati yapar yapmaz dünyanın en önemli adamı haline gelince, Kral bundan rahatsız olur. O dönemde de Avrupa’nın her yerinden insanlar Prag’a sadece ve sadece saati görmeye gelir. Zamanla Hanuş Usta’ya başka ülkelerden de teklifler gelir, fakat Hanuş usta bu teklifleri reddeder. Kral, Hanuş Usta’nın saati başka bir yere de yapmasını önlemek için onun gözlerine mil çektirir. Kör olan Hanuş Usta da kendini saatin mekanizmasına asarak intihar eder. Asıl amacı saati bozmaktır, saati bozarak intikamını alır. Saati 50 yıl kadar çalıştıramazlar, daha sonra başka bir saat ustası onarır.
Hanuş Usta’nın saati, Güneş’in, Dünya’nın ve Ay’ın konumlarını gösteren astronomik bir saattir. Saatin üzerinde hasat ve ekin zamanı, ay ve güneş sisteminin dünyaya göre konumu, mevsimler ve burçlar gösteriliyor. Saatin dış tarafındaki rakamlar İbranice’dir. Zira saatin bulunduğu Eski Şehir Meydanının paraleli de 13. Yüzyılda kurulmuş Musevi mahallesi vardır. Burada da çok güzel bir saat var. Aşağıda onunda fotoğrafı var.
Saatin etrafında 4 tane kukla vardır. Bu kuklalar insanlara neleri yapmamaları gerektiğini anlatır. Soldan en baştaki, elindeki aynayla kendine bakar; “kendini beğenmişliği” sembolize eder. Onun yanındaki kukla, elinde altın torbası olan bir Yahudi’dir; “cimriliği” sembolize eder.
Diğer yandaki kukla ise iskelettir; “yaşama karşı isteksizliği” anlatır. Sonuncu kukla, elinde mandoline benzer bir müzik aleti bulunan ve Türk’e benzetilen adam da; “gece hayatına ve sefahate düşkünlüğü” anlatır. Simgeler ve alegorileri sizlerin düşünce derinliklerine bırakıyorum.
Saatin altında da insanlara yapmaları gerekenleri anlatan 4 kukla vardır. Bu kuklalar da, bilime, adalete, astronomiye ve eğitime önem verme konusunda bizleri uyarır.
Her saat başı, İsa’nın 12 havarisi de pencerenin önünden geçerek ufak bir gösteri yapar. Horozun ötmesiyle gösteri biter.
Saat kulesine çıkma olanağınız var, ücretli.Ancak manzara çok güzel. Eski Prag ayaklarınızn altında. Kaleye çıkarken yerel giysili görevliler size yardımcı oluyor.
Şimdiki durağımız Musevi mahallesi. Şehrin en pahallı restoran ve dükkanlarının olduğu Paris caddesinden yürüyerek gittik. Alttaki fotoğraf saat kulesinin burcundan Paris caddesi sol arjkada Musevi mahallesi. Mahalleye girmeden önce karşımıza berber geldiğimiz tur çıkt. Rehberimiz bu özgür tavrımıza biraz bozulmuş(!) olabilir.
Musevi Mahallesi Vltava Nehri'nin sağ kıyısında ve Eski Şehir Meydanı arasında yer almaktadır. Eski kalıntılar, mistik Prag Golem(*) efsanesi burada önemli. Haham Loew (1525 - 1609)tarafından yaratılmış.
Bu mahalle (Josefov) 1522- 1541 arasında gettolaşmıştır. 6 sinagog ve içinde 12 bin mezar bulunan Avrupa'nın en eski Musevi Mezarlığına sahip. Müzede 100 bin kitap 40 bin parça kolleksiyon vardır. Musevilerin, Prag'a 10. yüzyılın sonlarında geldiği düşünülmekte (1096 ilk haçlı seferi sırasında). 1357'de IV Karl burada yaşayan Musevilere kendi bayraklarını vermiş.
Josefov mahallesindeki Hebrew saati ilginç. Üstte latin altta İbrani rakamlar ile akreple yelkovana dikkat.
Eski - Yeni Sinagog ve eski mezarlık.Bu mezarlık Avrupadaki en eski yahudi mezarlığı olup 1439 hizmete açılmış.Yaklaşık 200.000 gömü yapılmış olup üst üste 12 mezar bulunmaktadır.
Devam edecek...
(*) Golem; Musevi folklorunda golemler genellikle insan şekli verilmiş çamurdan yapılırlar. Ruhları yoktur, zekaları düşük seviyededir, ki Golem seviyesi İbranicede "aptal" kelimesinden türetilmiştir.Temel amacı yaratıcısını korumaktır. 17. yüzyıl Prag Musevileri arasında antisemitiklere karşı adaleti sağlayan doğaüstü "Prag Golemi" inancı yaygındı. İnanışa göre haham Judah Loew ben Bezalel tarafından kilden bir heykel yapıldı ve musevi halkını koruması için canlandırıldı. Alnına emet (doğruluk) kelimesi yazıldı. Musevi halkını korudu ve zamanla güçlendi. Fakat cumartesi günleri golemin çalışması yasaktı bu yüzden de alnından e harfi silinir böylece met (ölüm) kelimesi kalırdı ve golem haraketsiz bir şekilde dururdu. Bir cumartesi e harfini silmeyi unuttular ve golem kontrolden çıkıp herşeyi yıkmaya ve insanlara zarar vermeye başladı. Böylece alnındaki tüm harfleri sildiler ve golem parçalara ayrılıp dağıldı. Parçalarını Prag'taki Altneu sinagogunun altındaki gizli bir odaya mühürledikleri söylenir.
Prag hakkında çok fazla bir şey yazmayacağım. Hangi turistik siteyi açsanız, hangi gezginin blogunu karıştırsanız bir çok bilgiye ulaşabiliyorsunuz. Burada görebildiklerimizden biraz söz edeceğim.
Clarion Congress oteline yerleşiri yerleşmez hemen kendimizi şehir merkezine atmak üzere yola çıktık. Otel kompleksinin yanında bir alışveriş merkezi var. Altı metro istasyonu. Vysocanska durağı. Otomatlardan 15. dk lık bilet alarak Mustek de inmek üzere metroya atladık. Şansımıza Prag hem sıcak hemde iki gün dini bayramları. Her yer kalabalık. Nehir ve havuzlara giden ve evlerine dönen insanlarla dolu metrolar. Prag'da her yere metro ile gidilebiliyor. Taksilere dikkat(!). Kazıklanma yada korsan taksi ihtimallerine dikkat.
Prag Metrosu 3 hattan oluşmakta olup her hat farklı renkteki bir harf ile tanınmaktadır. Hat A Yeşil renk (Skalka - Dejvicka istasyonları), Hat B sarı renk (Cerny - Zlicin istasyonları), Hat C kırmızı renk (Nadrazi Holesovice - Haje istasyonları) . Metro sabah 5 ile gece 12 arasında islemektedir. Çalışma saat-günleri içinde her 2 dk da bir, diğer zamanlarda 4 ile 10 dk arasında sefer var.
Prag çek Cumhuriyetinin başkentidir. 10 milyonluk Çek Cumhuriyetinin 1,2 milyonu Prag'da yaşar. Ülkede çek dili konuşulur. 2. Dünya Savaşı sırasında bombalama tehditi ile ile şehir Almanlara teslim edildiği için bombalardan nasibini almamış nadir kentlerdendir ve bu sebeple tarihi zenginliği günümüze kalabilmiştir. Vltava Nehri kenti ikiye böler.
Yukarıda dediğim gibi Prag Kalesi, onun içindeki St. Vitus Katedrali, Charles Bridge, Astronomik Saat Kulesi, Old Town, Nehir Turu, Karlovy Vary, Powder Tower (Barut Kulesi), Petrin Kulesi hep turlarda olan, yazılan yerler. Buraları zaten geziyorsunuz.
Ama tur programlarına dahil olmayan, adı geçmeyen sokak aralarında birçok ilgi çekici müze var. Oğlumun ısrarı ile Charles köprüsünün hemen yanındaki İşkence Müzesi (Ortaçağ’da kullanılan işkence aletleri sergileniyor)bizim gezdiklerimizden. Oyuncak Müzesi (her çeşit oyuncağın olduğu müzenin ikinci katı sadece Barbie’lere ait), Kafka Müzesi, Mustek istasyonu A kapısından Astronomik saate çıkan yol üzerinde Seks Araçları Müzesi ilk akla gelenlerden.
Yemek konusunda sıkıntı çekmezssininiz. Hem ucuz hemde lezzetli geldi. Etleri (ağırlıklı domuz etini) tatlı şeylerle (ananas, elma, vs gibi) karıştırıyorlar. Eski şehir meydanı ve çevresindeki pizzacıların pizzaları çok başarılı. Çok çeşitli biraları var, mümkünse hepsini tadın. Su niyetine.
Evet akşam üzeri Mustek durağından şehre çıktık. Yön bulmam kuvvetlidir. Nural ve Kaan'a şu taraf dedim ve Vaclav meydanına giden caddedeyiz. Elimizdeki haritadan oğlumun isteği üzerine ilk hedef Astronomik saat. Ama önce Na Müstku sokağı köşesindeki dondurmacıdan bir dondurma aldık.
Evet bütün turistlerin gözde mekanı Astronomik Saat. Eski Şehir Meydanı’nda, her saat başı astrolojik saatin önünde toplanıyor turistler. Çanların çalmasıyla saat kulesindeki iki pencere açılıyor ve İsa’nın 12 havarisi geçiyor pencerenin önünden. Ve tüm turistler yaklaşık 20 saniyelik bu anı görüntülemek için bekliyor.
Eski Şehir (Old Town) meydanındaki bu meşhur saati, 15.yy sonlarında Charles Üniversitesi’nde profesör olan Hanuş Usta yapmış. Amacı, Kutna Hora şehrindeki Kemikli Kilise’de olduğu gibi insanlara bir mesaj vermekmiş. “Herkes bir gün toprak olacak". Saati yapar yapmaz dünyanın en önemli adamı haline gelince, Kral bundan rahatsız olur. O dönemde de Avrupa’nın her yerinden insanlar Prag’a sadece ve sadece saati görmeye gelir. Zamanla Hanuş Usta’ya başka ülkelerden de teklifler gelir, fakat Hanuş usta bu teklifleri reddeder. Kral, Hanuş Usta’nın saati başka bir yere de yapmasını önlemek için onun gözlerine mil çektirir. Kör olan Hanuş Usta da kendini saatin mekanizmasına asarak intihar eder. Asıl amacı saati bozmaktır, saati bozarak intikamını alır. Saati 50 yıl kadar çalıştıramazlar, daha sonra başka bir saat ustası onarır.
Hanuş Usta’nın saati, Güneş’in, Dünya’nın ve Ay’ın konumlarını gösteren astronomik bir saattir. Saatin üzerinde hasat ve ekin zamanı, ay ve güneş sisteminin dünyaya göre konumu, mevsimler ve burçlar gösteriliyor. Saatin dış tarafındaki rakamlar İbranice’dir. Zira saatin bulunduğu Eski Şehir Meydanının paraleli de 13. Yüzyılda kurulmuş Musevi mahallesi vardır. Burada da çok güzel bir saat var. Aşağıda onunda fotoğrafı var.
Saatin etrafında 4 tane kukla vardır. Bu kuklalar insanlara neleri yapmamaları gerektiğini anlatır. Soldan en baştaki, elindeki aynayla kendine bakar; “kendini beğenmişliği” sembolize eder. Onun yanındaki kukla, elinde altın torbası olan bir Yahudi’dir; “cimriliği” sembolize eder.
Diğer yandaki kukla ise iskelettir; “yaşama karşı isteksizliği” anlatır. Sonuncu kukla, elinde mandoline benzer bir müzik aleti bulunan ve Türk’e benzetilen adam da; “gece hayatına ve sefahate düşkünlüğü” anlatır. Simgeler ve alegorileri sizlerin düşünce derinliklerine bırakıyorum.
Saatin altında da insanlara yapmaları gerekenleri anlatan 4 kukla vardır. Bu kuklalar da, bilime, adalete, astronomiye ve eğitime önem verme konusunda bizleri uyarır.
Her saat başı, İsa’nın 12 havarisi de pencerenin önünden geçerek ufak bir gösteri yapar. Horozun ötmesiyle gösteri biter.
Saat kulesine çıkma olanağınız var, ücretli.Ancak manzara çok güzel. Eski Prag ayaklarınızn altında. Kaleye çıkarken yerel giysili görevliler size yardımcı oluyor.
Şimdiki durağımız Musevi mahallesi. Şehrin en pahallı restoran ve dükkanlarının olduğu Paris caddesinden yürüyerek gittik. Alttaki fotoğraf saat kulesinin burcundan Paris caddesi sol arjkada Musevi mahallesi. Mahalleye girmeden önce karşımıza berber geldiğimiz tur çıkt. Rehberimiz bu özgür tavrımıza biraz bozulmuş(!) olabilir.
Musevi Mahallesi Vltava Nehri'nin sağ kıyısında ve Eski Şehir Meydanı arasında yer almaktadır. Eski kalıntılar, mistik Prag Golem(*) efsanesi burada önemli. Haham Loew (1525 - 1609)tarafından yaratılmış.
Bu mahalle (Josefov) 1522- 1541 arasında gettolaşmıştır. 6 sinagog ve içinde 12 bin mezar bulunan Avrupa'nın en eski Musevi Mezarlığına sahip. Müzede 100 bin kitap 40 bin parça kolleksiyon vardır. Musevilerin, Prag'a 10. yüzyılın sonlarında geldiği düşünülmekte (1096 ilk haçlı seferi sırasında). 1357'de IV Karl burada yaşayan Musevilere kendi bayraklarını vermiş.
Josefov mahallesindeki Hebrew saati ilginç. Üstte latin altta İbrani rakamlar ile akreple yelkovana dikkat.
Eski - Yeni Sinagog ve eski mezarlık.Bu mezarlık Avrupadaki en eski yahudi mezarlığı olup 1439 hizmete açılmış.Yaklaşık 200.000 gömü yapılmış olup üst üste 12 mezar bulunmaktadır.
Devam edecek...
(*) Golem; Musevi folklorunda golemler genellikle insan şekli verilmiş çamurdan yapılırlar. Ruhları yoktur, zekaları düşük seviyededir, ki Golem seviyesi İbranicede "aptal" kelimesinden türetilmiştir.Temel amacı yaratıcısını korumaktır. 17. yüzyıl Prag Musevileri arasında antisemitiklere karşı adaleti sağlayan doğaüstü "Prag Golemi" inancı yaygındı. İnanışa göre haham Judah Loew ben Bezalel tarafından kilden bir heykel yapıldı ve musevi halkını koruması için canlandırıldı. Alnına emet (doğruluk) kelimesi yazıldı. Musevi halkını korudu ve zamanla güçlendi. Fakat cumartesi günleri golemin çalışması yasaktı bu yüzden de alnından e harfi silinir böylece met (ölüm) kelimesi kalırdı ve golem haraketsiz bir şekilde dururdu. Bir cumartesi e harfini silmeyi unuttular ve golem kontrolden çıkıp herşeyi yıkmaya ve insanlara zarar vermeye başladı. Böylece alnındaki tüm harfleri sildiler ve golem parçalara ayrılıp dağıldı. Parçalarını Prag'taki Altneu sinagogunun altındaki gizli bir odaya mühürledikleri söylenir.
Yorumlar